Wetgeving, routekaart en Milieuthermometer Zorg voor de energietransitie

19 januari 2021

De klimaatontwrichting staat op de agenda, de zorg is in 2019 geconfronteerd met de één na de andere nieuwe wetgeving voor energie. het Klimaatakkoord uit 2019 en de Green Deal Duurzame Zorg uit 2018 zet de zorgsector aan tot een aanpak gericht op 50% CO2 reductie in 2030 en 95% CO2 reductie in 2050.

De uitdaging voor zorgorganisaties is voor 1 juli 2021 de portefeuille-routekaart op te stellen, omdat het kan, er kosten mee te besparen zijn én omdat vanuit EED wetgeving rapporteren ook moet en dan kan je het beter in 1 keer goed doen (moet+kan+loont).

De huidige stand van zaken wordt hieronder verduidelijkt.

Activiteitenbesluit
Het Activiteitenbesluit (voorheen de Wet Milieubeheer) schrijft voor dat alle bedrijven en organisaties het milieu moeten ontzien en alle maatregelen moeten nemen die zich in redelijke termijn, lees 5 jaar of 10 jaar bij nieuwbouw, terugverdienen. De gemeente is het bevoegd gezag en kan iedere zorgorganisatie een uitvoeringsplan vragen voor energiemaatregelen.

Lijst erkende maatregelen energiebesparing
De overheid heeft begin 2019 een lijst met erkende maatregelen energiebesparing gepubliceerd voor de zorg. Van zorgorganisaties wordt verwacht dat zij deze lijst maatregelen uitvoeren. De maatregelen voor een natuurlijk moment op zeer korte termijn (1 jaar), en verder op de ingeplande natuurlijke momenten.

Informatieplicht erkende maatregelen energiebesparing
Het ministerie van EZK heeft ook Informatieplicht in wetgeving vastgelegd. Voor alle vestigingen met meer dan 25.000 m3 aardgasverbruik en/of meer dan 50.000 kWh elektraverbruik moet via het E-loket van de RVO uiterlijk 5 december 2019 gerapporteerd zijn hoe het staat met het nemen van de erkende maatregelen energiebesparing. Wie te laat is wordt hierop steeds vaker door de gemeenten gehandhaafd.

EED audit rapport 31 december 2020
Zorginstellingen met meer dan 250 medewerkers zijn vanuit de Europese wetgeving EED verplicht tot het opstellen van een 4 jaarlijks energiebesparingsrapportage op concernniveau. In 2019 heeft het ministerie van EZK deze taak bij de gemeenten weggehaald en bij de RVO neergelegd.

Alle zorginstellingen moeten voor 31 december 2020 een EED-auditrapport ingeleverd hebben, In 2020 geldt een nieuw format. De zorg heeft hiervoor een alternatief afgesproken.
TNO heeft voor de ziekenhuizen een handleiding voor de routekaart CO2-reductie opgesteld die ook ingezet kan worden als EED-rapportage.
Voor de care is met de branches en RVO afgesproken dat een ingevulde MPZ CO2-reductietool met een EED oplegger voldoet,
Deze kan hier hier gedownload kan worden. Deze aanpak voorkomt dubbel werk.
RVO is januari 2021 gestart met handhaving EED. Lees

CO2 Routekaart zorgvastgoed
In het Klimaatakkoord hebben de maatschappelijke sectoren (overheid, zorg, onderwijs, sport, enz.) aangegeven aan de slag te gaan met “portefeuilleroutekaarten CO2 reductie vastgoed”. De zorgbranches hebben hiervoor hun committent gegeven. In ruil blijft aanscherping van wetgeving en nieuwe wetgeving voor de zorg de komende jaren beperkt.

Zorgorganisaties kunnen hiermee een eigen, efficiënte aanpak optuigen. De ambities voor de routekaarten zijn in lijn met het Klimaatakkoord en dat betekent 50% CO2 reductie in 2030 en 95% in 2050 t.o.v. het jaar 2017 of 2018 of 2019.
Met de ambitie om in 2050 klimaatneutraal te zijn maakt de keuze voor het referentiejaar niet zo heel veel uit.

Voor de care
MPZ-Stimular heeft juli 2019 de handleiding voor de care inclusief een CO2 reductietool gepubliceerd. Winter 2019-2020 is deze aanpak vanuit ActiZ, VGN en de Nederlandse ggz toegelicht aan de eerste tweehonderd zorgorganisaties. De ingevulde CO2 reductietool met een beknopt verslag voldoet aan de EED-plicht. MPZ en de zorgbranches hebben dit met RVO en EZK afgestemd.

Zie ook de info van ActiZ en VGN:
ActiZ: eed-rapportage-gecombineerd-met-routekaart
VGN: routekaart-co2-reductie-en-energie-audit

Voor de cure
TNO heeft begin 2020 de handleiding voor de cure voor het opstellen van de routekaart gepubliceerd. Winter 2019-2020 is deze aanpak vanuit NVZ toegelicht aan de ziekenhuizen.

Voor de routekaarten ondersteunt het Experticecentrum Verduurzaming Zorg (Stimular-TNO)de instellingen.

BENG
Voor nieuwbouw geldt vanaf 1 januari 2021 de BENG wetgeving als onderdeel van het Bouwbesluit. BENG komt in de plaats van huidige EPC-eisen. BENG-eisen betreffen niet alleen energiebesparing bij nieuwbouw, maar ook de inzet van duurzame energie en het voorkomen van koelbehoefte. BENG is een verbetering van de huidige EPC-eis in het Bouwbesluit. Op termijn zal naar verwachting de BENG aangescherpt worden richting nul op de meter en energiepositief. De BENG eisen worden 1 januari a.s. wetgeving, vanuit kostenoogpunt zijn de eisen nog niet optimaal, verdergaande energiemaatregelen leveren nl lagere kosten op.

Wetgeving in de kast
De overheid is nog niet klaar met wetgeving. Zo bestaan er plannen voor van het gas af voor bestaande gebouwen, verplichte eis van A-label voor alle gebouwen en de verplichting voor zonnepanelen op daken. Ook wordt gewerkt aan normering van energieverbruik per m2 afhankelijk van de vastgoedfunctie. Hoe dit wordt uitgewerkt zal mede afhankelijk zijn van de eigen aanpak van de sector.

Milieuthermometer Zorg
De Milieuthermometer Zorg is een milieuzorgsysteem met keurmerk en biedt een basis voor werken aan duurzaamheid. Instellingen die het keurmerk niveau brons of hoger halen voldoen ook aan milieuwetgeving. Een pluspunt van het keurmerk is dat daarmee gelijk voldaan wordt aan de EED rapportageplicht voor de vestigingen die onder het keurmerk vallen.
De Milieuthermometer geeft geen vrijstelling voor de Informatieplicht. Het ministerie van EZK geeft geen enkel keurmerk hiervoor vrijstelling.

De Milieuthermometer vraagt sinds 2018 ook een portefeuille Routekaart CO2-reductie vastgoed. vanaf 1-1-2021 is dit een verplichte eis, welke aansluit bij de afspraken die de zorgbranches daarover gemaakt hebben. U kunt hieraan voldoen door de CO2-reductietool in te vullen met bijbehorende bestuursoplegger.

Een indicatie is dat voor de langdurige zorg 50% CO2 reductie neerkomt op een investering van circa € 100,- per m2 vloeroppervlak. Deze investering verdient zich ruim voor 2030 terug. Door de maatregelen over de jaren te spreiden in het meerjarenonderhoudsplan blijven de kosten en besparingen ongeveer in evenwicht en dalen de energiekosten jaarlijks. Voor ziekenhuizen is minder goed een indicatie van kosten en besparingen te geven.

Dus, wat moet u in onderstaande volgorde doen:

1.
Inventariseer de erkende maatregelen voor energiebesparing (z.s.m.)
Voer de openstaande zelfstandig moment maatregelen direct uit.
Plan de natuurlijke moment maatregelen in het onderhoudsplan voor de komende jaren.

2.
Vul de informatieplicht online in bij het e-Loket van de RVO (moest vóór 5 dec. 2019, medio 2020 start de handhaving)

3.
Maak een portefeuilleroutekaart CO2-reductie. Streef naar:
- 50% CO2 reductie in 2030
- 95% CO2 reductie in 2050

4.
Lever met de routekaart een eenvoudig EED-rapport in (op of vóór 31 december 2020) of haal in plaats hiervan de bronzen Milieuthermometer Zorg (dan voldoet u ook gelijk aan punt 1 en 3).

Wilt u meer weten over energie? Kijk ook op de website van het Expertisecentrum Verduurzaming Zorg.

34 Erkende Energiemaatregelen zelfstandig moment voor zorginstellingen, 2019,MPZ
199 Energiemaatregelen ziekenhuizen en zorginstellingen, 2019, Stimular