• Introductie
• De waterkringloop
• Medicijnresten in afvalwater
• Aan de slag
• Ketenaanpak Water
• Alle documenten

Documenten

Onderzoek

• Verwijdering van antibiotica- en medicijnresten uit water urgent, 2021, Consortium Antibiotica- en medicijnresten uit Water
  Antimicrobiële resistentie (AMR) is één van de grootste bedreigingen van gezondheid en moet teruggedrongen worden. Verwijdering is het meest effectief bij de bron (hoge concentratie). Het Nederlands Consortium Antibiotica- en Medicijnresten uit Water schets het probleem in deze whitepaper
• Medicijnresten en Waterkwaliteit, 2020, RIVM
  Update van eerder onderzoek (2016). Analyse zijn verscherpt. Rapport beschrijft de risico's van medicijnresten op watermilieu. Jaarlijks komt 190 ton medicijnresten in het milieu (dat is meer dan de 140 ton die uit onderzoek 2016 kwam).
• Onderzoeksrapport Geneesmiddelen en waterkwaliteit, 2016, RIVM
• Infographic Breda proef plaszakken, WUR, 2021
  Bijlage bij Rapport over dit onderwerp, staat ook in kennisbank
• Rapport Brede proef plaszakken, WUR, 2021
  Eindrapportage van plaszakkenproef bij zes ziekenhuizen. Zowel patiënten als zorgpersoneel blijken bereid tot implementatie. Werkwijze is klaar voor landelijke uitrol.
• ABM alg beoordelingsmethodiek, 2016, IenM
  Methode ter bepaling van de benodigde saneringsinspanning bij lozingen op basis van stofeigenschappen. Dit is van toepassing bij beoordelen schoonmaakmiddelen
• Samenvatting Brede proef plaszakken, wur, 2021
  Samenvatting bij Rapport over dit onderwerp, staat ook in kennisbank bij alle documenten.
• Evaluatierapport+pharmafilter.compressed, 2012, STOWA
• Geneesmiddelen en waterkwaliteit, 2016, RIVM
  Het RIVM heeft de feiten over geneesmiddelen in het milieu samengevat en van een inhoudelijke interpretatie voorzien.
• Eindrapport Verg(h)ulde pillen, 2009, Stowa
• Human geneesmiddelen in de waterketen, 2013, STOWA
  Het rapport geeft een overzicht over het onderzoek naar humane geneesmiddelen in de waterketen. Als eerste worden wettelijke kaders, het gedrag en voorkomen van deze stoffen in de waterketen en de verwijdering in afvalwater- en drinkwaterzuiveringen besproken. Daarna wordt ingegaan op effecten voor mens en milieu. Vervolgens worden maatregelen voor emissiereductie behandeld. Tenslotte wordt een synthese gemaakt van de huidige stand van zaken, de kennislacunes en aandachtspunten, en worden aanbevelingen gedaan.

Verslag & Presentaties

• Presentatie nieuwe eisen in het thema reiniging van MTZ versie 6, 2021, MPZ
  Slides bij de presentatie van MPZ op het webinar van 24 augustus 2021.
• Aanpak medicijnen in water Radboudumc, 2017, Laurijsen
  overzicht Aanpak medicijnen in water Radboudumc, Laurijsen, 2017, presentatie
• Presentatie duurzame reiniging en reinigingsmiddelen uit hernieuwbare bronnen, 2021, Diversey
  Slides bij de presentatie van Diversey op het MPZ webinar van 24 augustus 2021.
• Kamerbrief ketenaanpak medicijnresten uit afvalwater, 2020, ministerie I en W
  Informerende brief aan de Kamer over de voortgang die tot 2020 geboekt is in de ketenaanpak.
• Presentatie Grip op medicijnresten in afvalwater, 2015, Gea Wijn
• Presentatie milieu-impact microvezel, 2021, BOMA
  Slides bij de presentatie van BOMA op het MPZ webinar van 24 augustus 2021.
• Pilot Medicijnen uit afvalwater Deventer Ziekenhuis GRIP, 2017, DZ
  Pilot met plaszakken, Medicijnen uit afvalwater Deventer Ziekenhuis GRIP, presentatie

Hulpmiddelen

• Inspiratiegids Verspil geen Pil, 2022, Coalitie Duurzame Farmacie
  Inspiratiegids voor het duurzaam produceren, distribueren en inzetten van geneesmiddelen. Tips en voorbeelden voor alle ketenpartners in de farmacie (o.a. voor ziekenhuisapotheker, voorschrijver, verpleegkundige, verzekeraar en overheid).
• Opzet voor een nulmeting medicijnverspilling in de langdurige zorg, 2024, MPZ
  Dit document helpt je om een nulmeting van medicijnverspilling uit te voeren binnen je instelling. Wie betrek je erbij en welke vragen stel je? Deze opzet is het best te gebruiken samen met de Excel rekentool.
• Handleiding 'Opslag gevaarlijke stoffen' voor care instellingen, 2019 (gecheckt 2025), MPZ
  Praktische gids bij de interpretatie van de PGS-15 richtlijnen.
• Factsheet gevaarlijke stoffen schoonmaak, update 2025, MPZ
  tbv training veilig werken met gevaarlijke stoffen
• Preventietips waterverbruik_en_afvalwater, 2006 , Stimular
• Poster Medicijnresten niet door het riool, 2022, KNMP
  Bewustwording bij patiënten, cliënten en bezoekers over het niet doorspoelen van medicatie. Oproep voor het inleveren van medicatie bij de apotheek. Posters zijn te bestellen op de website van KNMP.
• Excel rekentool voor nulmeting medicijnverspilling in de langdurige zorg, 2024, MPZ
  Dit is een rekentool, waar je getelde medicatie kan ingeven, waarbij automatisch links zitten naar CO2- equivalenten en grafiekjes om je eigen medicijnverspilling inzichtelijk te maken. Het is vrij te gebruiken en je kan je eigen medicatie toevoegen in het bestand.