- Introductie
- De waterkringloop
- Medicijnresten in afvalwater
- Aan de slag
- Ketenaanpak Water
- Alle documenten
Medicijnresten in afvalwater
In Nederland gebruiken we steeds meer medicijnen. RIVM rekende uit dat per jaar 190.000 kg medicijnresten in het watermilieu terecht komen. Dat is dus ná de zuivering bij afvalwaterzuiveringsinstallaties. Het overgrote deel daarvan (ca 90%) komt vrij uit huishoudens, een klein deel uit zorginstellingen.
Medicijnresten verstoren de waterkwaliteit en leiden tot de volgende 3 consequenties:
- Resistentie voor medicatie wordt sneller bereikt, waardoor deze niet of minder goed meer werkt;
- Waterleven wordt beschadigd:
- Pijnstillers beschadigen het weefsel van vissen;
- Anticonceptiemiddelen veranderen geslacht bij vissen;
- Antipsychotica verstoren het gedrag van bepaalde dieren.
- Drinkwaterbereiding wordt moeilijker
Het gevaar van resistentie
Volgens de WHO is Antimicrobiële resistentie (AMR) één van de grootste bedreigingen voor de gezondheid en voedselveiligheid. In 2050 zouden resistente micro-organismen meer mensen doodmaken dan kanker. Simpelweg doordat de antibiotica en andere medicijnen niet meer werken.
Resistentie kan met name goed in ontstaan in het directe afvalwater van ziekenhuizen. De concentratie antibiotica is daar gemiddeld 300 keer hoger dan in het afvalwater van huishoudens, maar te laag om bacteriën te doden. Bacteriën die zich in de buurt van dat water bevinden kunnen zich dus uitstekend aanpassen en vervolgens verspreiden.
Juist bij ziekenhuizen wordt veel last-resort antibiotica gebruikt. Dit zijn antibioticamiddelen waar we zeer beslist geen resistentie tegen willen omdat dit vaak nog de enige manier is om iemand in leven te houden. Het is dus erg belangrijk dat we die medicatieresten zo vroeg mogelijk uit het water halen. Zie voor meer informatie de publicatie van het Consortium AMR hiernaast.
Het gevaar van schade aan watermilieu
Medicijnresten hebben impact op waterdieren zoals hierboven al kort beschreven. Het gevaar van geslachts- of gedragsverandering in vissen is dat ze zich niet of minder goed voortplanten. Vissen spelen een belangrijke rol in het onderdrukken van de hoeveelheid algen en als eenmaal een bepaalde hoeveel alg in het water bereikt is, slaat het ecosysteem om in een zuurstofloze, troebele staat waar planten niet meer groeien en veel dieren niet meer kunnen leven.
Voorkomen is beter dan genezen
We moeten dus zoveel mogelijk voorkomen dat medicijnresten in het water terecht komen. Dat begint in de eerste plaats met voorkomen dat medicatie überhaupt nodig is. Bijvoorbeeld door meer aandacht te geven aan de gezonde leefstijl en preventie. Zie de dossiers Zorgprofessional, Voeding en Natuur en healing environment voor meer informatie.
Er zal altijd medicijngebruik nodig blijven. Daarom is het belangrijk een aantal vangnetten te installeren en cross-sectoraal samen te werken. Meer daarover én wat je zelf kunt staat op de pagina ‘aan de slag en de ketenaanpak’. Kijk ook eens in de omvangrijke inspiratiegids “Verspil geen Pil” van de Coalitie Duurzame Farmacie (zie hiernaast).
Broeikasgasemissie geneesmiddelenketen
Het Farmacotherapeutisch Kompas biedt een heldere samenvatting van de huidige kennis over geneesmiddelen en milieu.