Herbruikbare koffiebekers bij to-go

Beschrijving: hoe stimuleer je herbruikbare koffiebekers bij afhalen

Stimuleer het gebruik van herbruikbare bekers voor klanten die een consumptie afhalen (of laten bezorgen). Sinds juli 2023 is een toeslag voor plastic wegwerpbekers bij to-go verplicht. Ook moeten klanten een herbruikbaar alternatief aangeboden krijgen. Dit geldt bijvoorbeeld voor afval- en bezorghoreca, foodtrucks en kiosken, maar ook voor supermarkten en detailhandel met ‘on-the-go-voorzieningen’.

Bij consumptie onderweg is het risico dat de wegwerpbeker na eenmalig gebruik als zwerfafval in het milieu terechtkomt groot. Als een herbruikbare stenen, stalen, glazen of kunststof mok vaak genoeg wordt hergebruikt, is deze ondanks het afwassen onder de streep duurzamer dan de wegwerpvariant. In 2022 werden er in Nederland 350 – 450 miljoen plastic wegwerpbekers gebruikt bij consumptie onderweg.

Per 1 juli 2023 is het wettelijk verplicht om een toeslag te rekenen voor plastic wegwerpbekers en maaltijdverpakkingen bij consumptie voor afhalen of bezorgen. Daarbij moet de verkoper een herbruikbaar alternatief aanbieden. Denk aan herbruikbare varianten die klanten later terug kunnen brengen of sta het gebruik van een eigen beker of bakje toe. Deze maatregel komt voort uit de Europese Single-Use Plastics (SUP) richtlijn en geldt voor wegwerpbekers en maaltijdverpakkingen die plastic bevatten. De geclaimde ‘plasticvrije’ papieren beker bestaat niet voor warme dranken; deze bevat altijd een plastic coating tegen lekken. Ook bioplastics vallen onder de nieuwe regelgeving.

Bied klanten een herbruikbare beker aan

Laat klanten eventueel borg (statiegeld) betalen om te zorgen dat zoveel mogelijk bekers terugkomen. Je hebt wel een afwasfaciliteit nodig
Sluit je aan bij een collectief poolsysteem waarbij klanten de bekers ook op andere verkooppunten kunnen inleveren
Bij een collectief poolsysteem inclusief servicecontract worden de bekers door de leverancier opgehaald en afgewassen
Communiceer over de opties voor herbruikbare bekers bij meenemen: gebruik bijvoorbeeld de posters van de Toolkit wegwerpplastics van de Rijksoverheid.

Sta toe dat klanten een eigen beker meenemen (bring your own)

Door (ook) toe te staan dat klanten zelf een beker meenemen heb je geen afwasfaciliteit of eigen herbruikbare (statiegeld)beker nodig
Geef klanten korting op hun dranken
De klant is zelf verantwoordelijk voor de hygiëne van het product zodra deze voedsel aanneemt in een eigen verpakking (je mag een meegebrachte verpakking weigeren als deze niet schoon oogt)
Communiceer over de mogelijkheid tot bring your own: gebruik bijvoorbeeld onderstaande raamsticker of de posters uit de Toolkit wegwerpplastics die de consument vertellen waar de eigen beker welkom is.

raamsticker eigen verpakking welkom

_{Gebruik een raamsticker om aan te geven dat eigen herbruikbare bekers welkom zijn}

Reken een verplichte toeslag voor plastic wegwerpbekers

Als je ook plastic wegwerpbekers aan wilt blijven bieden reken dan een (verplichte) toeslag (richtprijs 25 cent: drempelbedrag voor significant effect op gedrag)
Vermeld de prijs apart op de rekening als ‘plastic product’ of ‘plastic beker’
De opbrengsten kan je inzetten voor de investering in (verplichte) herbruikbare alternatieven of bijvoorbeeld een energiezuinige wasfaciliteit
Over de verkoop van plastic verpakkingen moet BTW worden betaald (met hetzelfde BTW-tarief als het verpakte product)
Kies voor het papieren bekertje met plastic coating, deze heeft de laagste milieu-impact
Let op: piepschuim is sowieso verboden (sinds 1 juli 2021)
Geef geen deksel mee, tenzij de klant dit vraagt

Toepasbaarheid van herbruikbaar bij to-go

Het stimuleren van herbruikbare bekers voor afhalen en bezorgen is toepasbaar bij alle verkooplocaties die dranken aanbieden voor consumptie buiten de eigen organisatie. Denk aan afval- en bezorghoreca, foodtrucks en kiosken, maar ook aan supermarkten en detailhandel met ‘on-the-go’.

Herbruikbare (statiegeld)bekers moeten worden afgewassen. Als je hier geen mogelijkheid voor hebt, kies dan voor een collectieve statiegeldbeker inclusief servicecontract voor ophalen en afwassen of sta het gebruik van een eigen meegebrachte beker toe. Bekijk hier een overzicht van aanbieders herbruikbare systemen.

NB: Voor consumptie op locatie ben je (per januari 2024) verplicht alleen nog herbruikbare koffiebekers aan te bieden. Het terras valt hier ook onder. Als je beide opties aanbiedt, vraag dan aan de klant of de consumptie direct of to-go wordt genuttigd en pas de bijbehorende maatregelen toe.

Milieuaspecten

Hergebruiken versus wegwerp

Er zijn meer grondstoffen en energie nodig voor een herbruikbare (stenen) mok dan voor een wegwerpexemplaar van bijvoorbeeld plastic. Een herbruikbare mok kan echter duizenden keren mee. De milieudruk van de mok vindt daarom vooral plaats in de gebruiksfase en wordt bepaald door de manier van afwassen. Bij het wegwerpbekertje kijk je naar het materiaal en de afvalfase. Herbruikbare mokken zijn in de regel na 6-60 keer opnieuw gebruiken duurzamer dan de wegwerpvariant. De drempelwaarde is afhankelijk van het vergeleken materiaal. Een statiegeldsysteem kan de return rate verhogen.

Materiaalkeuze herbruikbare mok

Binnen de soorten herbruikbare bekers (kunststof, glas, staal of keramiek) worden de verschillen in milieu-impact bepaald door energieverbruik bij productie en de mate van vervanging tijdens de levensduur. De meest duurzame variant is volgens LCA-onderzoek de zware plastic PP-beker dankzij lage milieudruk bij productie en een hoge return rate. De glazen mok komt als goede tweede uit de bus, maar is minder geschikt voor to-go. De lichte PP-beker scoort weliswaar veel beter in de productiefase (minder materiaal), maar door de lage return rate zijn veel extra bekers nodig ter vervanging. PP-bekers vallen eerder uit doordat geur, smaak en resten make-up blijven hangen in het materiaal. Herbruikbare bekers van staal en keramiek hebben de hoogste milieudruk, door een hoge impact in de productiefase.

Materiaalkeuze wegwerpbeker

Bied je de klant ook een wegwerpbeker aan? Kies dan voor het papieren bekertje met een plastic coating. Deze heeft ook als deze niet apart wordt ingezameld voor recycling de laagste milieu-impact ten opzichte van andere wegwerpvarianten. Bekers van piepschuim zijn sowieso per 1 juli 2021 geheel verboden.

Wassen van de beker

De meeste impact vindt plaats tijdens de gebruiksfase van de herbruikbare beker. Denk aan de volgende maatregelen om de milieudruk te verlagen als je ter plekke bekers afwast:

Gebruik een energiezuinige vaatwasmachine
Zorg dat de vaatwasser alleen vol draait
Was je af met de hand? Doe dit dan niet onder een lopende kraan
Gebruik milieuvriendelijk afwasmiddel of -blokjes
Koop groene stroom of groen gas voor duurzaam energieverbruik bij het afwassen

Wanneer het wassen wordt uitbesteed is er naast impact van het wassen ook impact bij transport. Uitbesteden is milieu-efficiënt mits een grote hoeveelheid gezamenlijk kan worden gewassen en het transport efficiënt is georganiseerd (denk aan stapelbare bekers).

Financiële aspecten: herbruikbaar goedkoper dan wegwerpbekers?

Kosten aanschaf herbruikbare bekers

Herbruikbare bekers zijn in aanschaf duurder dan wegwerpbekers. Echter, je kan (een deel van) de kosten doorrekenen aan de klant. Daarbij kan je de extra opbrengsten van de verplichte toeslag op wegwerpbekers inzetten voor investeringen in het herbruikbare systeem. In het grote geheel zijn herbruikbare bekers sowieso op jaarbasis goedkoper in vergelijking met wegwerpbekers als je de kosten verdeelt over de levensduur van de mok en kosten van water en energie van eigen wasfaciliteit meeneemt. Niet meegenomen zijn hierin de extra kosten voor extra tijdsinvestering van personeel. Verder is eventueel de aanschaf van een vaatwasmachine nodig.

Laat je bij uitbesteden van wassen adviseren over de financiële implicatie.

De investering voor communicatie over de mogelijkheden (bijvoorbeeld de bring-your-own raamsticker) is minimaal.

Subsidie vaatwasmachine

Een energiezuinige (vaat)spoel of (vaat)wasmachine staat op de Energielijst (2024, code 220809) en komt daarom, onder voorwaarden, in aanmerking voor Energie Investerings Aftrek (EIA). Dit betekent dat je een extra bedrag ter grootte van 40% (2024) van het investeringsbedrag ten laste mag brengen van de winst. Zie voor meer informatie: www.rvo.nl/eia

Nieuwe opbrengsten van toeslag wegwerpbekers

Het rekenen van een toeslag op de bestaande wegwerpbekers brengt met name nieuwe opbrengsten met zich mee. Zet deze in voor duurzame investeringen (zoals een herbruikbaar alternatief).

Aanvullende informatie

Consumptie direct op locatie?

Kunnen klanten de consumptie ook ter plekke nuttigen?

Vraag of het gaat om consumptie ter plaatse of meenemen
Bij consumptie ‘ter plekke’ is het gebruik van wegwerp per 1 januari 2024 verboden (ook op het terras)
Kies voor een zware kunststof beker óf een glazen variant
Was de bekers ter plekke milieuvriendelijk af
Geen ruimte voor afwassen? Overweeg (bij grote aantallen) om wassen uit te besteden aan een externe partij

Bekijk de gehele maatregel over Herbruikbare koffiebekers op locatie

Beslisboom duurzame koffiebeker

De beslisboom duurzame koffiebekers helpt je kiezen voor een duurzame bekers, met in acht name van de nieuwe regels voor consumptie ter plekke of to-go.

SUP-wetgeving: regels plastic wegwerpbekers

Bekijk alle nieuwe SUP-regels voor wegwerpbekers (en bakjes) op minderwegwerpplastic.nl

Meer tips voor koffie

Voor meer tips over duurzame koffie:

Bron: Stichting Stimular, VANG buitenshuis, minderwegwerpplastic.nl

De maatregel is afkomstig van Stimular.nl, een website die actueel gehouden wordt door Stichting Stimular. Op Stimular.nl vindt u nog meer besparingstips, voorbeelden en inspiratie, ook voor andere branches.