Oproep aan instellingen vanuit het Consortium Antibiotica en Medicijnresten uit water

15-7-2021

Het Nederlands Consortium Antibiotica- en Medicijnresten uit Water – AMR Insights heeft een praktische white paper uitgebracht over het thema medicijnresten uit afvalwater. Het Consortium is ‘als Coalition of the Doing’ een grote subsidieaanvraag aan het voorbereiden. Zij zoeken ziekenhuizen om mee te doen. Ze willen in augustus in kaart brengen wie (potentieel) wilt deelnemen, zodat ze met elkaar half september een concreet voorstel kunnen indienen.

Een gewenste bijdrage voor het project vanuit ziekenhuizen of zorginstellingen is enerzijds een bijdrage ‘in kind’ en anderzijds een in cash bijdrage.

• In kind: Bijdrage leveren door het beschikbaar stellen van tijd van medewerkers, die meedenken bij de uitvoering van het project. Bijvoorbeeld bij de uitvoering en randvoorwaarden van mogelijke oplossingen. Daarnaast willen we bij een aantal ziekenhuizen of zorginstellingen één of meerder pilots van een technologische oplossing uitvoeren. Hiervoor is de beschikking nodig van een (technische) ruimte en begeleiding van (technisch) ziekenhuis personeel. Hierbij kan men denken aan testen op een toilet, afdeling of afvoerpijp richting het riool, daar waar dus apparatuur geplaatst kan worden.
• In Cash: Hier geldt een bijdrage over de jaren 2022, 2023 en 2024. Het bedrag kunnen we bespreken en is ervan afhankelijk of je ook mee doet met de pilot, en hoeveel ziekenhuizen willen meedoen.

Toelichting

Een consortium van vooraanstaande watertechnologie bedrijven, geneesmiddelenbedrijven, organisaties uit de zorgsector en onderzoeksinstellingen heeft zich verenigd en wil middels een ketenaanpak werken aan het terugdringen van antibiotica- en medicijnresten in afval- en oppervlaktewater. Dit vertaalt zich naar een uit te voeren onderzoek waarvan u een belangrijk onderdeel uitmaakt.

Doel van het onderzoek en samenwerking is om de lozing van medicijnresten en in het bijzonder die van antibiotica(resten) zo mogelijk naar nul terug te brengen. Deze lozing draagt namelijk bij aan Antimicrobiële Resistentie (AMR), die volgens de WHO één van de grootste bedreigingen is van de generieke gezondheid en voedselveiligheid. Verenigd onder Het Nederlands Consortium Antibiotica- en Medicijnresten uit Water wil de groep hier slagvaardig mee aan de gang gaan.

Aangezien in het afvalwater bij ziekenhuizen (‘bij de bron’) de concentraties van antibiotica(resten) relatief hoog zijn, is het verwijderen van deze antibiotica- en daarmee ook andere medicijnresten bij de bron het meest effectief. Hiermee voorkomen we verdere resistentievorming, verspreiding van resistentiegenen en ecologische schade.

In ziekenhuizen worden veel zogenoemde ‘last-resort’ (‘laatste strohalm’) antibiotica gebruikt. Deze zijn van levensbelang voor de genezing van patiënten met een infectie met multiresistente bacteriën. Door ook deze antibiotica bij de bron te verwijderen voorkomen we dat bacteriën ook daar resistentie voor opbouwen.

Indien een instelling momenteel maatregelen wilt nemen voor verwijdering van medicijnresten en antibiotica uit het afvalwater zijn er momenteel slechts een klein aantal leveranciers met technologieën op de markt beschikbaar. Daarnaast zijn er veel vragen welke middelen en in hoeverre deze verwijderd kunnen en moeten worden.

In relatie tot deze uitdaging zijn er meerdere stakeholders voor wie dit onderzoek en een samenwerking van belang is:

• Ziekenhuizen en zorginstellingen; door invloed uit te oefenen op de te ontwikkelen watertechnologie die voldoet aan hun randvoorwaarden wat betekent dat deze op technologisch gebied kosteneffectief zijn en eenvoudig beheersbaar. Op deze wijze wordt meegewerkt aan het betaalbaar houden van de zorg, medicijnen en het effectief houden van medische behandelingen;
• Geneesmiddelensector (geneesmiddelenbedrijven, apothekers, voorschrijvers); voor hen is van belang dat (verdere) resistentie en daarmee de noodzaak voor het ontwikkelen van vervangende geneesmiddelen voorkomen wordt. Daarnaast is er de wens om de ecologische effecten van geneesmiddelen, CO2 en milieulast zo laag mogelijk te houden, om zo de beschikbaarheid van geneesmiddelen te waarborgen;
• Watertechnologiesector; door ontwikkeling van effectieve en gestandaardiseerde waterzuiveringstechnologieën met kansen voor nieuwe afzetmarkten, zowel nationaal als internationaal;
• Overheden; het beschikbaar houden van geneesmiddelen met oog op de ecologische footprint en steeds strenger wordende wet- en regelgeving hieromtrent. Ook al vindt de productie van medicijnen veelal in het buitenland plaats, het raakt aan beleid van de ministeries van VWS, I&W, Buitenlandse Zaken, en EZK. Denk aan geneesmiddelen voor iedereen zo veel mogelijk beschikbaar houden, vergroting van de innovatiekracht, de mogelijkheid tot betere wet- & regelgeving aanpassen;
• Zorgverzekeraars; kostbare schade beperken en geneesmiddelen houden tegen aanvaardbare kosten, om zodoende de zorg breed beschikbaar en effectief te blijven houden;
• Waterschappen en drinkwaterbedrijven; verlagen van de beheerslasten en positieve invloed op de te realiseren KRW richtlijnen.

Door een betere samenwerking van de geneesmiddelensector, de gezondheidszorg en de watersector wordt het mogelijk de bestaande antibiotica- en medicijnresten in afval- en oppervlaktewater sterk terug te dringen. Deze samenwerking sluit naadloos aan bij het Nederlandse overheidsprogramma Ketenaanpak ‘Medicijnresten uit Water’, dat overigens door de VN genomineerd is voor de Future Policy Award. Het Nederlands Consortium Antibiotica- en Medicijnresten uit Water, bestaande uit een ‘Coalition of the Doing’ voegt aan deze unieke Nederlandse ketenaanpak een nog ontbrekend onderdeel toe, namelijk verwijdering van antibiotica bij de bron: afvalwater van ziekenhuizen, zorginstellingen en farmaceutische bedrijven.

Het voorkómen van de verspreiding van AMR bij de bron via water vraagt om nieuwe kosteneffectieve watertechnologie en monitoring via een drievoudige aanpak;

1. Een zo goed mogelijke verwijdering van in het afvalwater aanwezige medicijnresten waaronder antibiotica en daarmee gepaard gaande noodzaak tot adequate monitoring
2. Het desinfecteren van het gezuiverde water (zodat in ieder geval de ziekteverwekkende en resistente bacteriën onschadelijk worden gemaakt)
3. Het verwijderen van de ‘plasmiden’ met de resistentiegenen.

Binnen dit onderzoek, dat 3 jaar in beslag zal nemen, is het van belang dat u met uw kennis en ervaringen meewerkt aan het ontwikkelen van doelmatige oplossingen. In de bijgaande White Paper wordt u uitvoerig geïnformeerd over de achtergronden en de doelen. Het voorgestelde onderzoek zal voor een deel middels een TKI subsidie gefinancierd worden, het overblijvende deel zal bestaan uit de bijdragen van stakeholders zoals hierboven beschreven.

Meer informatie

Voor verdere informatie kunt u terecht bij:
Brigit van Soest-Segers
Programmamanager duurzame farmacie – apotheker
Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen Nederland / Bogin / Neprofarm / KNMP