Isoleer spouwmuur

Beschrijving: Wat is spouwmuurisolatie?

Spouwmuurisolatie verlaagt de energiekosten en verhoogt het comfort.

Door gevels vindt verlies van warmte en/of koude plaats. Isoleren vermindert dit, waardoor minder verwarmd hoeft te worden. Daarnaast wordt door de spouwmuurisolatie bij een verwarmde ruimte de (binnen)oppervlaktetemperatuur van de muren hoger, waardoor de binnentemperatuur (bij behoud van hetzelfde comfortniveau) kan worden verlaagd. Ook dit resulteert in minder stoken. In de zomer werkt het net andersom.

Waarmee spouwmuur isoleren?

Veel gebruikte isolatiematerialen in spouwmuren zijn PUR-schuim, geëxpandeerd polystyreenschuim (EPS) en glas- of steenwol. Milieucentraal geeft aan dat de verschillen tussen de materialen klein zijn: alle materialen isoleren ongeveer even goed. Hieronder worden meerdere isolatiematerialen toegelicht.

Steenwolvlokken en glaswolvlokken worden veel toegepast. Hebben soms als nadeel dat het gaat ‘inklinken’. Het inklinken is binnen de garantieperiode afgerond en de vlokken kunnen dan eenvoudig van bovenaf worden aangevuld.
PS-schuimparels (=EPS) worden veel toegepast. Moeten met voldoende lijm in de spouw worden gespoten, zodat een ‘plaat’ in de spouw ontstaat. Bij het gebruiken van te weinig lijm, zal het rondom het pand, via openingen, vanuit de spouw ‘sneeuwen’.
PUR-schuim wordt veel toegepast. Wordt op de bouwlocatie aangemaakt en in de spouw aangebracht. Het juist aanmengen en inspuiten vereist dat het buitenklimaat aan bepaalde voorwaarden moet voldoen. Kies bij PUR voor met HFO’s of water als blaasmiddel. HFK’s zijn zeer milieubelastend. Lees verder bij “Milieucentraal”: https://www.milieucentraal.nl/energie-besparen/isoleren-en-besparen/isolatiemateriaal-kiezen/#afraders. Stimular raadt gespoten PUR af: als het niet correct wordt aangebracht, komen er langere tijd ongezonde stoffen vrij.
Gesiliconiseerde perlitekorrels: dit materiaal wordt relatief weinig toegepast. Het materiaal gedraagt zich in de spouw als water, dus als openingen worden vergeten, zal het materiaal gedeeltelijk weer uitlopen.
UF-schuim: dit materiaal isoleert slecht en wordt bijna niet meer toegepast.

Toepasbaarheid spouwmuurisolatie

Isolatie van de spouwmuur is vaak toepasbaar in gebouwen met een bouwjaar tussen 1930 tot 1975. Deze gebouwen hadden vaak een ongeïsoleerde spouwmuur. Als later spouwmuurisolatie is toegepast zijn veelal afgedichte gaten in de buitenmuur te zien. Vanaf 1975 is de spouwmuur vaak al geïsoleerd bij de bouw.

De maatregel is toepasbaar bij buitenmuren, maar ook muren tussen verwarmde en gekoelde ruimtes in gebouwen, bijv. koel- en vriescellen. Zelfs als je niet alles wilt isoleren, laat dan met name de muren waar de wind en regen op neerkomt isoleren.

Technische randvoorwaarden spouwmuurisolatie

De spouw moet schoon en voldoende breed zijn: een leverancier van spouwmuurisolatie kan, met een endoscoop beoordelen of de spouw voldoende schoon en breed is. Een endoscoop is een optisch instrument waarmee via een klein boorgat in de spouw kan worden gekeken.
Gevels met geglazuurde, geverfde of dampremmende stenen kunnen soms niet worden gevuld.

De mogelijkheid moet door een isolatiebedrijf worden beoordeeld.

Spouw bijvullen: kan dat?

Het na-isoleren van spouwmuren is begonnen in de jaren 70 en 80. De technieken waren toen nog niet perfect. Isolatiemateriaal dat in die periode is aangebracht kan in de loop der jaren naar beneden zakken, waardoor de spouw niet meer goed isoleert. Je kunt dit zien op een warmtefoto van je huis. Soms is het mogelijk om je spouwmuur met hetzelfde (of soortgelijk) materiaal bij te vullen, soms is het beter om de spouw eerst te laten schoonmaken. Laat je hierover adviseren door een vakkundig bedrijf voor spouwmuurisolatie.

Het kan ook zijn dat er bij de bouw dunne isolatieplaten in de spouw zijn aangebracht, waarbij er nog een luchtspouw zit tussen de isolatieplaat en de buitenste muur. Dit gebeurde vooral in de jaren 70 en 80. Als de luchtspouw breed genoeg is (minstens 4 cm bij EPS-platen, minstens 5 cm bij glas-of steenwol), kan er extra isolatiemateriaal in de muur geblazen worden. Ook hierover kan een vakkundig na-isolatiebedrijf advies geven. (Bron: Milieucentraal)

Spouwmuurisolatie en beschermde dieren zoals vogels en vleermuizen

In de spouwmuren van jouw huis kunnen ringslangen en vleermuizen wonen en vogels nestelen. Vleermuizen, maar ook gierzwaluwen en huismussen, zijn beschermde diersoorten. Je mag een spouw waar deze dieren kunnen nestelen daarom niet zonder aanvullend onderzoek vullen. In de Wet Natuurbescherming staat dat er onderzoek nodig is door een deskundige en dat je een ontheffing nodig hebt. Die kan je aanvragen bij de provincie of je gemeente. Sommige gemeenten hebben dit al voor je geregeld. In andere gemeenten kan dit via een verkorte procedure. Kijk op de website van Natuurvriendelijk isoleren of vraag dit na bij je gemeente. Lees voor meer achtergrondinformatie op de website van Milieucentraal.

Veelal zal je moeten zorgen voor vervangende leefruimtes, zoals vleermuisstenen en vleermuiskasten, en in augustus/september moeten isoleren om de kans op aanwezigheid van vleermuizen te minimaliseren.

Aandachtpunten spouwmuurisolatie

Voor het isoleren van spouwmuren, zijn de volgende aandachtspunten van belang:

Pas goedgekeurd isolatiemateriaal toe.
Het aanbrengen van de isolatie moet door een vakkundig (gecertificeerd) bedrijf worden uitgevoerd. Via www.skgikob.nl is een overzicht met relevante bedrijven beschikbaar die door het onafhankelijke bureau BV Kwaliteitsverklaringen Bouw (het vroegere BKS) worden gecontroleerd. Gecertificeerde bedrijven zijn in het bezit van een endoscoop. Hiermee kan men de spouw van binnen bekijken.
Bij de aanwezigheid van een kruipruimte onder het pand, moet de bestaande kruipruimteventilatie worden gehandhaafd of moet ventilatie worden aangebracht.
Indien naastliggende panden niet worden geïsoleerd, is het noodzakelijk dat een afscheiding in de spouw wordt geplaatst om te voorkomen dat geen isolatiemateriaal ‘verloren’ gaat.
Het voorkomen van vochtbruggen. Bijvoorbeeld valspecie in de spouw dient vooraf te worden verwijderd.
Indien sprake is van problemen met de huidige isolatie, kan de bestaande isolatie met hetzelfde isolatiemateriaal worden aangevuld.
Bij isolatie van spouwmuren van zwembaden moet damp uit de buitenste muur kunnen ontsnappen. Dampremmende stenen, waterdichte verf, of glazuur op de buitenmuur kunnen een probleem vormen.

Milieu aspecten: wat bespaart spouwmuurisolatie?

De breedte van de spouw (4 of 6 cm) en met welk materiaal deze wordt gevuld beïnvloedt de nieuwe isolatiewaarde (Rc-waarde, wordt 1,3 m²K/W) nauwelijks. Het isoleren van spouwmuren bespaart:

In 24 uurs zorg 21 ³ per m² muur per jaar.
In kantoren ± 15 m³ aardgas per m² muur per jaar.
In werkplaatsen met een continue temperatuur van 15°C ook ± 15 m³ per m² muur per jaar.
In een verwarmde werkplaats (15°C) met nachtverlaging (10°C) 3 tot 6 m³ per m² muur per jaar.
Voor het vorstvrij houden van een ruimte 1 tot 2 m³ per m² muur per jaar.

Financiële aspecten: wat kost spouwmuurisolatie per m²?

Kosten zijn per m² gesloten gevel € 31 voor de begane grond en voor verdiepingen € 67 (incl. steigerkosten) (Bron: Arcadis, 2022). Raadpleeg de kostenkengetallen van Arcadis voor meer gedetailleerde informatie. Consumentenorganisaties als de Consumentenbond en MilieuCentraal raden aan om meerdere offertes op te vragen. De prijzen kunnen namelijk enorm verschillen. Voor de zakelijke markt zal dat niet anders zijn.

Minimaal 20% van de gevel moet uit spouwmuur bestaan om de maatregel rendabel uit te kunnen voeren.

Deze maatregel verdient zich op de begane grond (!) op een zelfstandig moment binnen vijf jaar terug. Voor hogere gebouwen verhogen de steigerkosten de totale kosten flink. Daardoor is deze maatregel daar veelal toepasbaar op een natuurlijk moment, als de steiger ook voor andere werkzaamheden nodig is.

Deze maatregel verdient zich sneller terug als het gebouw niet alleen verwarmd maar ook gekoeld wordt.

Subsidies spouwmuurisolatie

(Wand)isolatie in bestaande constructies staat op de Energielijst (2024, code 210403) en komt daarom, onder voorwaarden, in aanmerking voor Energie Investerings Aftrek (EIA). Dit betekent dat je een extra bedrag ter grootte van 40% (2024) van het investeringsbedrag ten laste mag brengen van de winst. Zie voor meer informatie www.rvo.nl/eia.

Aanvullende informatie

Erkende maatregel voor energiebesparing

De Omgevingswet schrijft voor dat locaties die aan bepaalde voorwaarden voldoen verplicht zijn rendabele energiebesparende maatregelen (met een terugverdientijd van 5 jaar of minder) uit te voeren. Deze maatregel is (onder voorwaarden) rendabel ofwel erkend. Lees meer in de maatregel Voldoe aan (erkende) maatregelen uit Omgevingswet. Op de website van RVO downloadt je de volledige Erkende maatregelenlijst met de technische en economische randvoorwaarden.

Energiezuinige technieken moeten goed beheerd worden om te besparen wat mogelijk is. Zo moeten installaties goed ingeregeld, beheerd en onderhouden worden. Dit heet doelmatig beheer en onderhoud (DBO). Daarom heeft de overheid in iedere erkende energiemaatregel aangegeven welke DBO-actie nodig is om de maatregel optimaal te laten functioneren. Beoordeel jaarlijks of de techniek nog goed functioneert. Lees meer in maatregel Jaarlijks doelmatig beheer en onderhoud van (erkende) energiemaatregelen.

Bronnen: Stichting Stimular, Erkende Maatregelenlijst 2019, Erkende Maatregelenljst 2023 en Informatiebank

De maatregel is afkomstig van Stimular.nl, een website die actueel gehouden wordt door Stichting Stimular. Op Stimular.nl vindt u nog meer besparingstips, voorbeelden en inspiratie, ook voor andere branches.